Een zestal weken geleden raakte bekend dat supermarktketen Ahold Delhaize al haar 128 vestigingen in eigen beheer zou overlaten aan zelfstandige uitbaters. De directie van Delhaize beweert dat er voor de betrokken werknemers niets zal veranderen, maar die vrezen terecht voor banenverlies en verslechtering van de loon- en arbeidsvoorwaarden. En die laatste waren al niet fantastisch: de veelal vrouwelijke werknemers doen fysiek erg belastend werk en verdienen daar weinig mee.
De herstructureringsplannen brachten dan ook een golf van verontwaardiging teweeg, en een groot deel van de werknemers legde spontaan het werk neer. Zes weken later voeren ze nog steeds actie. Wij steunen hen.
NIEUW (A)SOCIAAL MODEL
De Delhaiziens schrijven een belangrijk stuk sociale geschiedenis. Hun strijdbaarheid is meer dan indrukwekkend. Het lijkt erop dat David ook dit keer van Goliath zou kunnen winnen. Samen kunnen de werknemers immers een belangrijk tegenwicht bieden aan de economische grootmacht Ahold Delhaize. Hun boodschap is duidelijk: “Neen aan de winstmaximalisatie ten koste van het personeel.” En die boodschap is eenduidig over de taal- en landsgrenzen heen: er wordt overal in België gestaakt en ook in Nederland zijn er acties tegen Ahold.
Ahold Delhaize maakt miljoenenwinsten, en de aandeelhouders willen meer van dat. Alleen daarom wordt deze herstructurering gepland. Delhaize maakt overigens al jaren gebruik van verzelfstandigde winkels, zoals Proxy Delhaize en Shop & Go. De werknemers weten dus wat ook hen te wachten staat.
Franchising van de winkels zal onvermijdelijk leiden tot minder goede loon- en arbeidsvoorwaarden, ongeacht de collectieve arbeidsovereenkomst die dit tracht te voorkomen. Dat is niet te wijten aan de zelfstandige winkeleigenaars. Ook voor hen zal het niet gemakkelijk zijn om de eindjes aan elkaar te knopen. Zij worden net zoals iedereen geconfronteerd met hoge energieprijzen, krijgen weinig tot geen vrijheid om hun prijzen te bepalen, en daarenboven moeten ze een commissie op hun verkopen afgeven aan Delhaize. Besparen op lonen lijkt voor hen dan de enige manier om het hoofd boven water te houden.
Bovendien zal er in heel wat zelfstandige winkels geen vakbondsvertegenwoordiging zijn, omdat er minder dan 50 mensen werken. En zonder vakbond zijn zogezegde garanties niets waard: de werknemer staat alleen tegenover zijn baas, en tegenover de keuze tussen meer en flexibeler werken voor minder loon en ontslag wegens economische noodzaak.
VAAGHEID, INTIMIDATIE, REPRESSIE
De directie van Delhaize weet dat zij haar belofte dat er niets zal veranderen voor de werknemers niet kan waarmaken. De vragen van de vakbonden naar duidelijkheid over de toekomst vielen in dovemansoren.
Ahold Delhaize voelt ook de kracht van de collectieve acties. Net daarom verzet de winkelketen zich zo brutaal tegen de aanhoudende stakingen. Met dure advocaten stapt Delhaize naar de rechtbank om via eenzijdige procedures een stakingsverbod te bekomen. Werknemers die toch nog aan een stakerspost staan, worden door deurwaarders bedreigd met hoge dwangsommen. Om de asociale herstructurering tegen alle protest in alsnog door te voeren, trekt Delhaize nu dus de kaart van repressie en intimidatie. Het stakingsrecht wordt eenvoudigweg van tafel geveegd.
In plaats van op zoek te gaan naar oplossingen snoert Delhaize haar werknemers liever de mond. Het is dus van het grootste belang dat de werknemers breed worden gesteund.
Delhaize zal niet de enige winkelketen zijn die toegeeft aan de winsthonger en concurrentiedruk. Andere ketens zullen wellicht snel volgen. Steeds meer werknemers zullen daardoor in precaire jobs of zelfs in armoede worden geduwd.
Die tendens van flexibilisering is niet nieuw, maar wel enorm gevaarlijk. Verglijden we binnenkort in een systeem waarin we minstens twee jobs nodig hebben om een menswaardig inkomen te verdienen? En zullen we nog voor onze rechten durven opkomen?
De arbeidsmarkt heeft juist nood aan meer stabiele, kwaliteitsvolle jobs met inspraak voor de werknemers. De franchisinggolf die zich aankondigt, zal net voor het omgekeerde zorgen. Daarom is de strijd van de Delhaiziens van groot belang voor ons allemaal.
Als er ooit een moment was om onze waardering voor hun harde werk te tonen, laat dit het dan zijn.
70 ondertekenaars, onder wie Heidi Degerickx, Netwerk tegen Armoede; Ellen Verryt, Furia; Patrick Deboosere, professor VUB; Pascal Debruyne, docent en onderzoeker Odisee Hogeschool; Ico Maly, professor Tilburg University; Valeria Pulignano, professor KU Leuven; Patrick Humblet, professor UGent; Hind Riad, advocaat PROGRESS Lawyers Network; Jan Buelens, advocaat PROGRESS Lawyers Network en professor UAntwerpen – ULB.
Deze brief ter ondersteuning van het personeel van Delhaize verscheen op 22/4/2023 in De Morgen.
Ellen Verryt, bestuurslid Furia, ondertekende deze brief.
