Deze opinie verscheen op 13/12/2019 in De Standaard.
Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen ontving al meer dan duizend klachten over de seksistische uitspraken van Jeff Hoeyberghs tijdens een lezing op uitnodiging van de studentenclub KVHV-Gent. Dat is een belangrijk signaal.
Het toont niet alleen het groeiend maatschappelijk draagvlak om seksisme en discriminatie aan te pakken, maar ook de ernst van de uitspraken. Wat Jeff Hoeyberghs doet met zijn publieke hyper-seksistische uitspraken is niet minder dan ‘aanzetten tot haat, discriminatie en geweld’. Dat is bij wet verboden. Het zou onaanvaardbaar zijn als hij hiermee ongestraft wegkomt.
Te omslachtige procedure
De klachtenregen blijft niet zonder gevolg. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen zal zich burgerlijke partij stellen. Een rechter onderzoekt dan of de uitspraken een schending zijn van zowel de antidiscriminatie- als seksismewet.
De seksismewet omschrijft seksisme als al die gebaren of handelingen die minachtend of vernederend zijn en iemand reduceren tot zijn of haar geslacht. Ze viseren een persoon. Dat is hier mogelijks niet het geval omdat Jeff Hoeyberghs het over vrouwen in het algemeen had. Zijn uitspraken vallen ontegensprekelijk wel onder de antidiscriminatiewet. Ze zetten aan tot haat, discriminatie en geweld tegenover vrouwen. Als een mondeling verkondigde mening kunnen deze uitspraken vervolgd worden voor de correctionele rechtbank.
Waren ze evenwel neergeschreven, dan moest dat via een procedure voor het hof van Assisen omdat het dan om een drukpersmisdrijf gaat. In de praktijk gebeurt dat niet omdat het te omslachtig is. Een geluk bij een ongeluk dus. Zo is een schizofrene situatie ontstaan:Alleen voor mondelinge seksistische uitspraken riskeer je vervolgd te woren, met geschreven seksisme kom je weg.
Wetswijziging
Er bestaat nochtans een eenvoudige oplossing voor dit probleem. In 1999 werd racistische en xenofobe geschreven haatspraak gecorrectionaliseerd. Dat maakte effectieve vervolging voor de correctionele rechtbank mogelijk. Daarom roepen wij als vrouwenorganisaties onze parlementsleden op om ook seksistische geschreven haatspraak te correctionaliseren. In de lijst van grondwetsartikelen die voor herziening vatbaar verklaard werden, is het artikel over drukpersmisdrijven opgenomen. Het parlement en de toekomstige regering kunnen dus perfect werk maken van de correctionalisering van geschreven seksistische haatspraak.
Internationale wetgeving zet hen daartoe ook aan. In maart keurde het comité van de ministers van de Raad van Europa een aanbeveling goed over de preventie en aanpak van seksisme. Die aanbeveling vraagt de lidstaten expliciet om wetgeving te ontwikkelen die seksisme en seksistisch gedrag veroordeelt en bestraft. De Raad van Europa maakt ook uitdrukkelijk de koppeling tussen seksisme en geweld. Alledaags seksisme verlaagt de drempel voor discriminatie en geweld op meisjes en vrouwen. Daarom zijn de publieke uitspraken van Jeff Hoeyberghs onaanvaardbaar. De Raad van Europa haalt trouwens ook sociale media aan als actieterrein. En daarvoor is die correctionalisering nodig.
Conservatief wereldbeeld
Het is belangrijk om te bekijken of correctionalisering ook voor andere discriminatiegronden aangewezen is, zoals voor homo- en transfobie. De feministische strijd tegen seksisme en de strijd tegen homo- en transfobie gaan immers hand in hand. Dat blijkt broodnodig in Europa. Zo stelde Polen onlangs LGBT-vrije zones in en legde het de seksuele opvoeding aan banden. Hongarije schrapte genderstudies aan de universiteit.
Dat past in de opmars van een conservatief wereldbeeld dat traditionele rollen voor vrouwen en mannen naar voren schuift: mannen zijn de kostwinner; vrouwen in de eerste plaats moeders. Binnen die ideologie is een relatie enkel mogelijk in de vorm van een huwelijk tussen een man en een vrouw. Alle andere relatievormen zijn uitgesloten.
Vrijheid van meningsuiting
Onder het mom van de vrijheid van meningsuiting gaf het KVHV Jeff Hoeyberghs een forum. Een controversiële mening uiten, is evenwel iets anders dan aanzetten tot haat, discriminatie en geweld tegenover een bepaalde groep. Het KVHV heeft ook boter op het hoofd, want het heeft de lezing, inclusief instemmend gelach, doelbewust verspreid op de sociale media zonder ook maar één enkele kritische vraag te stellen. Maar of ze daarvan wakker liggen? Ze zijn er alvast in geslaagd om het onderliggend conservatief wereldbeeld weer eens in de kijker te plaatsen.
De correctionalisering van seksistische haatspraak zou het pad effenen om effectief op te treden en de rechten van álle vrouwen en LGBTQ’s te verdedigen en in het bijzonder van alle groepen die geviseerd worden door haatspraak. Het zou ook toelaten om de internettrollen aan banden te leggen die vrouwen met een mening van het internet wegpesten door hen te overladen met seksistische commentaren. Pas dan zal er echt vrijheid van meningsuiting zijn voor iedereen.
Sofie De Graeve, Furia
Magda De Meyer, Vrouwenraad
Sarah Scheepers, Ella
Bieke Burnelle en Ciska Hoet, RoSa
