Geachte heren,

Op een moment dat de toekomst van onze federale staat in uw handen ligt, tijdens de onderhandelingsfase, willen wij onze ernstige bezorgdheid uiten over de vrouwenrechten. Wij, organisaties die dagelijks strijden voor een meer egalitaire en rechtvaardige samenleving, hebben de Waalse en Vlaamse gewestelijke en gemeenschapsregeerakkoorden gelezen en stellen met ongenoegen vast dat ze ons meer angst voor de toekomst inboezemen dan garanties bieden voor onze rechten. Zowel in het noorden als in het zuiden van het land lijkt de genderblik in cruciale kwesties als huisvesting en werkgelegenheid afwezig te zijn, en de “gelijkheidshoofdstukken” zijn erg beperkt. Kinderopvang, een sleutelkwestie voor de toegang van moeders tot de arbeidsmarkt, wordt besmet door commerciële logica en de invoering of versterking van prioriteiten voor werkende ouders ondermijnt het principe van gelijkheid tussen kinderen.

Gezien het feit dat dezelfde partijen - de uwe - aan het roer staan in de regio's en op federaal niveau, hoe kunnen we dan niet vrezen voor vergelijkbaar beleid in uw toekomstige regering? Wat er uit de Arizona-onderhandelingen komt (of niet komt) is verre van geruststellend. De sociaal-economische hervormingen die op tafel liggen, zullen vrouwen waarschijnlijk opnieuw harder treffen, aangezien zij statistisch gezien al armer zijn dan mannen. De strijd tegen geweld of voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen? Het lijkt erop dat dit non-issues zijn. Behalve als het gaat om achteruitgang, bijvoorbeeld met het voorstel om genderquota in raden van bestuur van bedrijven af te schaffen? In ‘Arizona’ hebben vrouwenrechten weinig invloed op economische belangen...

Heren, opnieuw lijkt de toekomst van het land te worden beslist “tussen mannen”. Natuurlijk zult u tegenwerpen: “je hoeft geen vrouw te zijn om beleid te voeren voor de emancipatie van alle mannen en vrouwen”. Bewijs ons dan dat de kwesties van gelijkheid en vrouwenrechten, vitale kwesties - want ja, soms is het een kwestie van leven en dood! - centraal staan in uw bekommennissen en beleid. Laat ons zien dat onze angsten ongegrond zijn en dat de strijd tegen discriminatie en geweld op grond van geslacht voor u van het grootste belang is.

Graag herinneren we u eraan dat het implementeren van beleid vanuit een genderinvalshoek een naam heeft: gendermainstreaming en het uitvloeisel daarvan, genderbudgeting. Het gaat trouwens om een wet en dus een verplichting waaraan u moet voldoen: de verplichting om vooraf te beoordelen welke impact een maatregel zou hebben op vrouwen en mannen en om de situatie recht te zetten als deze impact verschillend zou blijken te zijn volgens geslacht, en bijgevolg discriminerend. Deze strikte toepassing van de wet op gendermainstreaming is een eerste vereiste en ligt aan de basis van tien maatregelen die wij essentieel achten voor vrouwenrechten en die wij u ten zeerste aanraden om ze op te nemen in uw algemene beleidsverklaring (tien maatregelen die hier niet in volgorde van prioriteit worden opgesomd):

1. Richt een volwaardig ministerie voor Vrouwenrechten en Gendergelijkheid op met voldoende middelen en hou de Interministeriële Conferentie voor Vrouwenrechten in stand als instrument voor de coördinatie van het gelijkheidsbeleid van de verschillende gefedereerde entiteiten, in overeenstemming met de werkingsprincipes die onder de vorige legislatuur werden vastgelegd.
2. Pas de wet op gendermainstreaming en genderbudgeting rigoureus toe op alle beleid, inclusief - en in het bijzonder – het economisch beleid zoals belastinghervorming, pensioenen en het Interfederaal Energiepact. Dit is een wettelijke verplichting waarvan u niet kunt afwijken en we dringen daarom ook aan op de opleiding van de mensen die verantwoordelijk zullen zijn voor de gendertesten, op de ernst waarmee deze testen zullen worden uitgevoerd en op de noodzaak om de wet aan te scherpen om deze nog meer bindend te maken.
3. Stel een nieuw nationaal actieplan (NAP) tegen gendergerelateerd geweld op met een substantieel budget, met het Verdrag van Istanbul als kompas, gebaseerd op de evaluatie van het NAP gendergerelateerd geweld 2021-2025 en met de directe en structurele betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld. We zullen ook toezien op de effectieve uitvoering van de wet “Stop Feminicide”.
4. Verbeter de abortuswet overeenkomstig de aanbevelingen van het verslag van de multidisciplinaire expertengroep, die in april 2023 aan het parlement zijn voorgelegd, waaronder het verlengen van de wachttijd tot 18 weken na de conceptie, het afschaffen van de strafrechtelijke sancties voor vrouwen en artsen en het afschaffen van de bedenktijd.
5. Schaf het statuut van samenwonende af en laat iedereen zijn individuele en op verzekering gebaseerde sociale rechten opbouwen, in de logica van een sterke en egalitaire sociale zekerheid, zonder te snijden in andere mechanismen zoals werkloosheidsuitkeringen. Wij zijn fel gekant tegen elke maatregel die de werkloosheidsuitkering wil beperken tot twee jaar!
6. Garandeer een waardig en egalitair minimumpensioen dat echt toegankelijk is voor vrouwen, wat inhoudt dat de voorwaarde van twintig jaar effectief werken wordt afgeschaft (en het aantal jaren zeker niet wordt verhoogd!), dat rekening wordt gehouden met alle gelijkgestelde perioden, of ze nu zijn opgenomen om zorgredenen (tijdskrediet om bijvoorbeeld voor kinderen te zorgen) of onvrijwillige inactiviteit (arbeidsongeschiktheid) en dat de waarde van in deeltijd gewerkte jaren wordt opgewaardeerd. In een tijd waarin de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen 26% bedraagt, maken we ons grote zorgen over een hervorming die veel vrouwelijke gepensioneerden nog armer zou maken.
7. Vorm DAVO (Dienst voor alimentatievorderingen) om tot een universeel en automatisch fonds voor alimentatievorderingen, zoals aanbevolen in de haalbaarheidsstudie, in opdracht van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, van de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen en gepubliceerd in oktober 2024.
8. Hou rekening met de genderspecifieke aspecten van het migratieparcours van vrouwen, waaronder het geweld dat vrouwen ontvluchten en dat ze onderweg tegenkomen, in het kader van een migratiebeleid dat de rechtsstaat, de Conventie van Genève, het Verdrag van Instanbul en de fundamentele mensenrechten respecteert.
9. Werk een nationaal actieplan tegen racisme uit, in overeenstemming met de verbintenis die België is aangegaan op de Conferentie van Durban in 2001, met een echte intersectionele en dekoloniale aanpak die de vormen van racisme die specifiek vrouwen treffen erkent.
10. Herwaardeer de overwegend ‘vrouwelijke’ zorgberoepen, waarvan we hebben gezien dat ze essentieel zijn tijdens de gezondheidscrisis, door het verbeteren van lonen, arbeidsomstandigheden en de erkenning van de zware aard van deze beroepen en de beroepsziekten die ermee gepaard gaan. We verzetten ons tegen bezuinigingen in de gezondheidszorg en de non-profitsector, en tegen alles wat leidt tot steeds precairdere jobs die mensen niet alleen ziek maken maar ook meebrengen dat ze niet langer een waardig leven kunnen leiden (bijvoorbeeld de uitbreiding van flexijobs naar deze sectoren).
11. Garandeer thematische verloven en versterk ze door ze toegankelijker, beter betaald en beter verdeeld te maken. Zodat het combineren van werk en gezin niet langer op de schouders van moeders terechtkomt en hen armer maakt!

Heren, het is hoog tijd dat u in uw onderhandelingen rekening houdt met de helft van de Belgische bevolking. Vrouwenrechten en gendergelijkheid zijn geen restzaak, geen budgettaire aanpassingsvariabele of een politieke pasmunt. Gelijkheid bereiken vereist ambitie, politieke wil en middelen. Niets doen is een stap achteruit. We zullen geen achteruitgang op het gebied van onze rechten tolereren!

‍

Ondertekenaars:

Deze open brief werd gecoördineerd door Vie Fémine en de Vrouwenraad en gepubliceerd op 28 november 2024 in Dewereldmorgen.

- Bamko asbl

- BruZelle asbl

- Des Mères Veilleuses

- Elles pour Elles asbl

- La Fédération des services maternels et infantiles (FSMI)

- La Fédération Laïque de Centres de Planning Familial

- Femmes CSC

- Furia

- Garance

- La Voix des Femmes

- Mode d’Emploi asbl

- Sofélia

- Soralia

- Vie Féminine

- Vrouwenraad (en zijn leden)

‍