Deze opinie verscheen op 1/10/2022.
Jaar na jaar na jaar beklemtoonden Furia en andere vrouwenorganisaties de voorbije decennia het belang van kwalitatieve en betaalbare kinderopvang voor elke ouder die daar behoefte aan heeft én het belang van goede werkomstandigheden voor wie in de sector werk. Kinderopvang gefinancierd door de overheid, in initiatieven die niet gericht zijn op economische winst, waarvoor de ouders een vergoeding betalen op maat van hun inkomen. Op de pleidooien in al die eisenpakketten, verkiezingsmemoranda en opiniestukken kwam nauwelijks reactie. De vrouwenbeweging bleef maar op dezelfde saaie nagel slaan, de boodschap was lang en breed bekend en/of de overheid had geen geld wegens net weer een andere crisis te beheersen.
Ondergewaardeerde kinderopvang
De voorbije jaren verslechterde de situatie dus verder: de lonen bleven schabouwelijk laag en kinderverzorgsters moesten voor méér kinderen zorgen terwijl de ratio kind/verzorger in Vlaanderen al hoog was
In 2021 was 95,5 % van de onthaalouders en de verzorgenden in kinderdagverblijven en crèches vrouw – bron Statbel.
De voorbije weken werd voor de zoveelste keer aan de alarmbel getrokken: in veel opvanginitiatieven is de werkdruk onhoudbaar geworden en voor een groeiend aantal kinderen is er geen opvangplaats te vinden. Het enige lichtpunt was het nieuws, aan het begin van de zomer, dat nieuwe onthaalouders per 1 juli 2024 het werknemersstatuut krijgen.
Septemberverklaring: troostprijs in plaats van duurzaam inversteringsplan
Terwijl het er even op leek dat de noodkreten van ouders en kinderverzorgers gehoord zouden worden, blijkt uit de Septemberverklaring dat aan de belangrijkste nood van de moegetergde kinderverzorgers niet werd tegemoet gekomen. Voor de vraag om voor eens en altijd met een plan te komen voor de verlaging van de kindratio - vermindering van de 9 kinderen per kinderverzorgster naar vijf of zes zoals in onze buurlanden - kwam geen antwoord, noch een alternatief plan. Hoewel 115 miljoen extra, aanzienlijk lijkt, blijft het een habbekrats voor de structurele problemen in de sector. De verlaging van het aantal kinderen per begeleider naar slecht één kind minder zou al het overgrote deel van het budget opsouperen, aldus de Gentse professor gezinspedagogiek Michel Vandenbroeck. Dan hebben we het nog niet over de andere noden zoals een hoger loon en betere werkomstandigheden en betere opleidingen.
Zorgen voor kinderen: meer dan slechts een kostenplaatje
Het is hoog tijd dat we kinderopvang niet zien als een soort randfenomeen van het sociaaleconomische weefsel, maar als een kernelement. Kinderen verzorgen, opvoeden, koesteren … is een maatschappelijk meer dan relevante job, waar goede werkomstandigheden en een goed loon bij horen. Zorgen voor kinderen is geen werk waar efficiëntiewinsten op te boeken zijn: het aantal kinderen per persoon die voor hen zorgt moet absoluut dalen. Een gebrek aan goede kinderopvang beperkt ouders in hun opties om een beroep uit te oefenen en economisch zelfstandig te zijn – en die impact voelen vooral vrouwen. Een overheid die het ernstig meent met de werkzaamheidsgraad, met gelijkheid v/m/x, met sociale rechten, met kinderrechten … is het aan zichzelf verplicht om te zorgen dat er voldoende kinderopvang is, kwaliteitsvol, dichtbij en betaalbaar, met een goed statuut voor wie erin werkt. Elke euro die ze daarin investeert, verdient zich meer dan terug. De New Economics Foundation (Verenigd Koninkrijk) becijferde in 2009 dat elke £ loon aan een kinderverzorgster v/m/x het zeven- tot tienvoudige aan maatschappelijke waarde genereert (A Bit Rich: Calculating the real value to society of different professions, https://neweconomics.org/2009/12/a-bit-rich), omdat elke plaats in de opvang iemand de mogelijkheid geeft tot betaald werk, en omdat kwaliteitsvolle opvang kinderen veel kan bijbrengen in hun ontwikkeling.
Kinderopvang in het hart van een zorg- en duurzame samenleving
De denkoefening om kinderopvang centraal te zetten in de economie houdt een uitnodiging in om onze economie en samenleving fundamenteel te herbekijken. Dat klinkt misschien als een naïeve utopie of een onmogelijke opdracht, maar de huidige sociaaleconomische situatie, met alle sociale ongelijkheid en ecologische rampspoed, is het resultaat van beleidsmaatregelen (en van het ontbreken van beleid). Er kan dus een nieuwe situatie groeien vanuit weldoordacht, steeds weer bijgestuurd beleid dat de samenleving organiseert vanuit principes van zorgzaamheid, duurzaamheid en solidariteit. Dat zal stap voor stap moeten gebeuren, en we moeten eens en ergens beginnen. Vandaag, bij de kinderopvang bijvoorbeeld.
Els Flour, Furia
