Deze opinie werd gepubliceerd op 21/3/2018 in Het Laatste Nieuws.
Een magere 6 op 10 geven vrouwen zich op de tevredenheidsschaal over hun lichaam in een enquête van het vrouwenblad Goed Gevoel. Een overwegend negatief lichaamsbeeld is ook wat het merk Dove twee jaar geleden vaststelde in zijn wereldwijde enquête. En ook toen bleek dat zelfs afspraken vaak afgezegd worden omdat vrouwen zich niet goed in hun vel voelen. Bovendien vond wie zich onzeker voelt over haar uiterlijk, het moeilijker om aan haar mening vast te houden.
Stereotypen troef
In de Dove-enquête verwezen meisjes en vrouwen expliciet naar de beeldvorming in reclame en media als boosdoener. Die beeldvorming is nog altijd erg stereotiep. Lichamen van vrouwen zijn doorgaans slank, jong en meestal ook wit. Bovenop de seksestereotypen enten zich andere clichés op basis van kleur. Vrouwen met kleur zijn vaak ofwel een exotisch curiosum ofwel onderdrukt, in het bijzonder als ze een hoofddoek dragen. Ook jongens en mannen hebben alsmaar meer af te rekenen met schoonheidsnormen die hen vooral een gespierd lijf voorspiegelen.
Aan die stereotiepe beelden valt niet te ontsnappen. Ze komen je huiskamer binnen via tv of lachen je toe vanop reclameborden op straat. Vrouwenbladen zijn in hetzelfde bedje ziek. Meer diverse lichaamsvormen komen maar sporadisch aan bod en zijn al helemaal uitzonderlijk op de cover. Sociale media doen er nog een schep bovenop. Snapchat staat vol foto’s van ideale lijven. Facebook of youtube durven al eens beelden van naakte, maar normale vrouwenlichamen weigeren terwijl het internet overloopt van stereotiep vrouwennaakt. Alleen heel af en toe kruipt een blogsters uit de kast en beslist voortaan te tonen hoe haar lichaam er in het echt uitziet.
Dwingende schoonheidsnormen van jongsaf aan
Hebben meisjes en vrouwen dan niet door dat reclame met photoshop werkt en die perfecte lijven veeleer uitzonderlijk zijn? Natuurlijk wel. Alleen ondergaan we dagelijks zo’n bombardement aan beelden van perfecte lichamen dat dit hoe dan ook sporen nalaat. Dat wordt nog versterkt door de on- en offline commentaren die veelal inzoomen op het uiterlijk van vrouwen met een publieke rol of een mening. De ‘te’ is dan nooit veraf.
Het schoonheidsideaal doet trouwens nog subtieler en al vroeg zijn intrede. Kleine meisjes groeien op met speelgoed als roze prinsessenkleedjes, schmink en poppen met onnatuurlijke lijven. Sprookjes zoals sneeuwwitje, de prinses op de erwt, de schone (en het beest) tonen zoveel vrouwelijke rolmodellen met als eerste en vaak énige kwaliteit: schoonheid. Zelfs in zogenaamd feministische teken- en speelfilms zijn meiden in de eerste plaats mooi en pas daarna eventueel vernuftig, verstandig of sterk. De boodschap is eentonig: meisjes horen mooi te zijn. Behalve als ze slecht zijn. Dan zijn ze lelijke heksen of kwaadaardige feeksen.
Doorbreek de beeldvorming
Stereotiepe beeldvorming is niet onschuldig. Als vrouwen afspraken afzeggen of niet durven opkomen voor hun mening omdat ze niet goed in hun vel zitten, dan beperkt dat hun keuzes en kansen. Daarom is het belangrijk om die clichématige beeldvorming te doorbreken. Omwille van de grote impact op jongeren moet in de eerste plaats met hen aan de slag gegaan worden rond het doorprikken van die eindeloze reproductie van stereotypen. Maar nog belangrijker is om werk te maken van een positief zelfbeeld en zelfvertrouwen zodat ze zich in hun handelen niet langer laten beperken door hun lichaamsbeeld.
Daarnaast kan een onafhankelijke mediawatch de beeldvorming monitoren en bijsturen met creatieve initiatieven. Zo stimuleerde de voormalige ZORRA-publieksprijs voor de meest roldoorbrekende reclame op de jaarlijkse Nationale Vrouwendag de reclamesector om een andere weg in te slaan. Jongeren- en vrouwenbladen kunnen dan weer beslissen om buitenlandse voorbeelden te volgen die niet langer photoshop toepassen. Vormingen scherpen het bewustzijn van mediamakers en tonen hen heel concreet hoe het anders kan.
Diversiteit in beeldvorming is net een teken van professionalisme, kwaliteit én creativiteit. Aan louter stereotypen reproduceren, is niks uitdagends. Met een gevarieerde en evenwichtige beeldvorming kunnen meer meisjes en vrouwen zich herkennen in wat in beeld komt, ongeacht hun leeftijd of herkomst. En dat vergroot het effect. Een win -for life en lijf- voor iedereen.
