Voor de Dag van het feminisme werkte Furia vzw een eisenpakket uit om gendergerelateerd geweld aan te pakken. Het eindresultaat telt tien pagina’s en illustreert de enorme nood aan actie. De volledige versie is te lezen via de PDF hierboven.
We lichten hier acht prioriteiten uit het eisenpakket toe:
Furia staat voor internationale solidariteit. We kunnen dan ook niet anders dan beginnen met het adresseren van oorlogsgeweld. In de patriarchale wereldorde is oorlog nooit genderneutraal, of het nu in Soedan, de Sahel, Oost-Congo, Oekraïne of Gaza is.
We staan in het bijzonder stil bij het leed van de Palestijnse vrouwen in Gaza. Net zoals vrouwen overal ter wereld zorgen vooral zij voor het leven, terwijl Israël elke levenslijn afsnijdt door iedereen water, voedsel, brandstof en medische hulp te ontzeggen. Palestijnse vrouwen bevallen, terwijl het leven rondom hen kapot wordt gebombardeerd.
Omringd door tanks en sluipschutters moeten zij hun getraumatiseerde kinderen troost en veiligheid bieden terwijl er om hen heen niets meer overeind staat. Zoveel doden, zoveel gewonden, zoveel ruïnes, onnoemlijk leed, maar er is ook zoveel moed om te blijven strijden voor vrijheid, terwijl de oorlog patriarchale genderpatronen versterkt en seksueel geweld wordt ingezet als oorlogswapen.
Het geweld in Gaza is koloniaal, imperialistisch, racistisch én seksistisch. De oorlog in Gaza is een feministische kwestie. Furia sluit aan bij de oproep voor een onmiddellijk staakt-het-vuren. De Palestijnse vrouwen verdienen onze solidariteit.
De oorlog in Gaza versterkt patriarchale genderpatronen, seksueel geweld wordt ingezet als oorlogswapen
Geweld is er ook dichtbij, heel dichtbij. Vrouwen gaan niet alleen op de vlucht voor oorlog, maar soms ook voor wie hen heel nabij is. Thuis, het werk, de buurt, het zijn vaak geen veilige plekken. Dat geldt niet alleen voor vrouwen, maar voor al wie niet beantwoordt aan het dominante beeld van vrouwelijkheid en mannelijkheid. Dat toont het toenemend geweld tegen LGBTQI+-personen aan.
Partnergeweld, seksueel geweld, grensoverschrijdend gedrag op het werk, seksuele intimidatie op straat, die zaken hangen samen met structurele machtsongelijkheden tussen v/m/x. De opvolgingscommissie van het Verdrag van Istanbul, het belangrijkste internationaal verdrag over gendergerelateerd geweld, noemt de genderblindheid van het Belgische en Vlaamse beleid als een van de belangrijke pijnpunten.
Intersectionaliteit, of de verwevenheid van discriminaties op basis van sekse, genderidentiteit, seksuele voorkeur, inkomen, handicap, leeftijd, etniciteit en verblijfsstatus is evenzeer een must om alle slachtoffers goed te helpen. Zowel het Verdrag van Istantanbul als de nieuwe EU-richtlijn over gendergerelateerd geweld bevatten de aanzet van wat vandaag nodig is. Daarom vraagt Furia de consequente omzetting hiervan in concreet beleid.
Het internationaal recht is een krachtige stok achter de deur, maar waar Furia al evenzeer van vertrekt, zijn de concrete ervaringen van slachtoffers die we te horen kregen in aanloop naar de Dag van het feminisme. Dat bracht ons tot de vaststelling dat er vandaag nauwelijks wordt gevraagd aan slachtoffers hoe zij de hulp ervaren.
Wat heeft geholpen? Welke obstakels hebben ze ervaren? Vermindert het geweld? Daarom vraagt Furia eerst en vooral om meer te luisteren naar slachtoffers en om ervaringsdeskundigheid te verankeren in de aanpak van gendergerelateerd geweld.
We stellen vast dat er nauwelijks wordt gevraagd aan slachtoffers hoe zij de hulp ervaren.
Als slachtoffers vandaag al de weg vinden naar hulp, dan staan ze te vaak in de kou. Het is onaanvaardbaar in onze zogenaamd geëmancipeerde samenleving dat slachtoffers van partnergeweld letterlijk op straat staan, omdat er geen plaats is in het vluchthuis, omdat ze niet over de juiste verblijfsdocumenten beschikken, omdat er geen hulp is die aangepast is aan personen met een handicap, omdat er op de wachtlijst voor een sociale woning voor hen nog velen anderen staan, ook met een priorlabel, omdat er pas een maand na melding van online geweld een mailtje terug komt.
Furia bepleit geen nieuwe structuren, maar wel een drastische verhoging van de capaciteit en hulp op maat van elk slachtoffer. Elk slachtoffer telt, ook wie niet alle hokjes afvinkjes van de steeds meer voorwaardelijke en bevoogdende verzorgingsstaat waarop we afstevenen. Ook het Verdrag van Istanbul benadrukt het recht op passende hulp voor elk slachtoffer op het grondgebied, papieren of geen papieren.
Over de impact van gendergerelateerd geweld hoeven we niet uit te wijden. Daarom is het verbijsterend hoe alleen slachtoffers ervoor kunnen staan. Vandaag hebben verdachten recht op de bijstand van een advocaat vanaf het eerste verhoor door de politie.
Waarom zien we niemand aan de zijde van slachtoffers tijdens het verhoor? Waarom voorzien we, net zoals in de jeugdhulp, geen vertrouwenspersoon voor kinderen en jongeren die intrafamiliaal geweld meemaken? Waarom is het normaal dat slachtoffers betalen voor psychologische hulp terwijl zij geen schuld dragen? Waarom is er geen enkele hulplijn voor informatie en advies die 24 op 24 en 7 op 7 bereikbaar? Geweld houdt zich niet aan openingsuren, ook niet als die verruimd zijn.
Bij veel vragen waarop een antwoord moet komen, willen we slachtoffers echt op de eerste plaats zetten. Furia weigert de fataliteit van gendergerelateerd geweld te aanvaarden. Daarom moet er meer werk worden gemaakt van preventie. Er moet worden voorkomen dat gendergerelateerd geweld überhaupt plaatsvindt.
Het is onbegrijpelijk dat het huisverbod voor daders van intrafamiliaal geweld niet systematisch wordt toegepast.
Een studie van het Europees Instituut voor Gendergelijkheid schatte de kostprijs van gendergerelateerd geweld voor België op meer dan 9 miljard euro. Zie hier meteen al een suggestie voor de, voornamelijk, heren die momenteel op zoek zijn naar besparingen voor de federale begroting. Inzetten op de preventie van gendergerelateerd geweld loont.
Voor Furia is preventie veel meer dan alleen vroegdetectie en het voorkomen dat het geweld zich herhaalt. Het betekent het wegwerken en bestrijden van structurele ongelijkheden en stereotypen.
Een dak boven je hoofd en financiële autonomie zijn twee van de belangrijkste risicofactoren voor geweld, maar ze zijn even goed beschermingsfactoren tegen geweld. Het is dan ook onbegrijpelijk dat het huisverbod dat daders van intrafamiliaal geweld uit huis zet en waarvoor Furia al in 2002 pleitte, meer dan 20 jaar geleden dus, niet systematisch wordt toegepast. Het zou niet alleen vermijden dat slachtoffers op de vlucht moeten, maar ook het plaatsgebrek in vluchthuizen en het tekort aan noodwoningen ten goede komen.
Mensen met een vervangingsinkomen verliezen een deel van dat inkomen wanneer ze gaan samenwonen. Dat fnuikt in het bijzonder de zelfstandigheid van vrouwen met een handicap die hierdoor zorgafhankelijker worden van hun partner en dus kwetsbaarder voor geweld. Overschrijden de cijfers in het algemeen al de drempelwaarde voor een epidemie, dan nemen ze ronduit hallucinante proporties aan voor vrouwen met een handicap. Het wordt de hoogste tijd om hier niet langer van weg te kijken.
Furia vraagt om de grondwet aan te passen, zodat haatspraak op basis van andere discriminatiegronden dan alleen racisme, xenofobie en negationisme, ook effectief vervolgd kan worden
Een belangrijke hefboom voor preventie is relationele en seksuele opvoeding. In het Vlaams onderwijs maakten de eindtermen plaats voor een set aan minimumdoelen. Hierdoor verdween de verplichting voor scholen om relationele en seksuele opvoeding in hun leerplan op te nemen. Dat gaat in tegen de adviezen van internationale verdragen. Furia pleit ervoor om relationele en seksuele opvoeding op elke school te garanderen en in te bedden in een breder schoolbeleid tegen gendergerelateerd geweld.
Er moet ook worden ingezet op mediawijsheid. De digitalisering creëerde een nieuwe ruimte, maar ook een nieuw platform voor nieuwe vormen van gendergelateerd geweld. We zijn helemaal niet voorbereid op de tsunami aan digitaal geweld die over ons rolt. De capaciteit om slachtoffers bij te staan, ontbreekt en er is nog helemaal geen specifiek hulpverleningsaanbod.
Online gendergerelateerd geweld is niet alleen een aantasting van de integriteit van slachtoffers, maar sommige vormen zoals haatspraak ondergraven onze democratie, omdat die mensen doelbewust monddood maakt. Daarom vraagt Furia om artikel 150 van de grondwet aan te passen, zodat haatspraak op basis van andere discriminatiegronden dan alleen racisme, xenofobie en negationisme, ook effectief vervolgd kan worden.
