Een Frans koppel nam vorige week hun premature kind mee uit het ziekenhuis, tegen het advies in van de artsen. Er startte een massale internationale zoektocht, omdat de baby zonder medische zorgen nauwelijks kon overleven. Toen het gezin enkele dagen later werd gevonden, en de baby in leven bleek, was de opluchting groot. Het kind werd naar een ziekenhuis gebracht, de ouders werden aangehouden. Tijd om de berichtgeving hierover te analyseren, van media en de overheid.
Voor alle duidelijkheid: dat er reden is voor ongerustheid als een premature baby geen medische zorg krijgt, trekken we niet in twijfel. Ook niet dat die ongerustheid tot een zoektocht leidt. Furia plaatst wel grote kanttekeningen bij het eenzijdige perspectief dat we al die tijd kregen op het handelen van de ouders.
Identiteit als ouders
Hun identiteit als ouders kwam nergens in beeld, alles wat ze deden werd door een justitiële bril bekeken: ze waren ontvoerders, hun auto was een vluchtwagen, mensen die hielpen waren lid van een georganiseerde bende. De pers nam dit vocabularium kritiekloos over, zeker toen bekend was gemaakt dat beide ouders een strafblad hadden. Niemand plaatste kanttekeningen bij de arrestatie van de ouders – al hadden ze in moeilijke omstandigheden duidelijk goed voor hun kind gezorgd. “Ze zullen het mogen uitleggen”, klonk het bij de VRT.
Hadden overheid en media echt geen andere optie dan het criminaliseren van deze twee mensen?
Maar zijn zij wel de enigen die uitleg verschuldigd zijn? Wat zegt hun vlucht over de hulpverlening en ondersteuning die ze konden krijgen? Over de inschatting die werd gemaakt van hun capaciteiten om voor hun baby te zorgen? Over hoe er met hen werd gecommuniceerd? Hadden overheid en media echt geen andere optie dan het criminaliseren van deze twee mensen? Hoe komt zo’n klopjacht over op andere gezinnen in een kwetsbare situatie?
Het gaat om de aanpak
De criminalisering van deze ouders is een extreem voorbeeld van een tendens om mensen die om allerlei redenen (hun socio-economische situatie, etnische origine, enzovoort) niet aan een de norm van een ‘net’ middenklassegezin beantwoorden, te wantrouwen, te controleren en te bestraffen. Opnieuw, we ontkennen niet dat er problematische gezinssituaties bestaan. Als feministische organisatie zijn we ons daar terdege van bewust. Maar het gaat ons om de aanpak. Al te vaak worden de belangen van ouders en kinderen in zo’n geval als tegengesteld gezien, zeker als de ouders niet welgesteld zijn.
In het plan van de nieuwe Vlaamse regering om ongeboren kinderen of zwangere vrouwen via gerechtelijke weg onder toezicht te plaatsen indien er gevaar is voor het kind, is een structurele aanpak ook een blinde vlek. En de maatregel zal alleen vrouwen raken die in een sociaal erg kwetsbare positie leven. Furia heeft alle Vlaamse fracties op dit risico gewezen. Maar ook de manier waarop niet het beleid, maar wel individuele ouders verantwoordelijk worden gesteld voor schoolachterstand of voor kinderarmoede past in dit plaatje.
Ongelijke behandeling
Uit onderzoek en getuigenissen van ervaringsdeskundigen is herhaaldelijk gebleken dat er ook in de zorg en hulpverlening ongelijke behandeling bestaat. Het aanbod in onze samenleving is sterk op de noden en verwachtingen van de witte middenklasse afgestemd. Al was het maar dat zij door het medisch personeel gemakkelijker als een gelijkwaardige gesprekspartner worden beschouwd.
Mensen met minder sociaal kapitaal botsen op meer wantrouwen
Mensen met minder sociaal kapitaal botsen op meer wantrouwen en ervaren hulpverlening daardoor vaker als ingrijpend in plaats van bevrijdend, als belastend in plaats van ondersteunend, en als een bron van bijkomende zorgen en niet van oplossingen. Mensen als misdadigers bestempelen, zal niet helpen om deze kloof te dichten – terwijl dat in een echt zorgzame samenleving zo’n belangrijke opdracht is.
Deze opinie verscheen op 8/11/2024 in Dewereldmorgen.
